لیست مطالب
نمایش 1 - 1 از 1 نتیجه

خلاصه نویسی یادگیری

خلاصه نویسی : یادگیری بهتر در وقت کمتر

یکی از کارهای مهمی که شما داوطلبان عزیز در طی مطالعه و آمادگی برای کنکور انجام دهید این است که از روش خلاصه برداری مطالب در زمان مطالعه بهره ببرید.همانطور که همه ی شما می دانید،خلاصه  برداری، در زمان مطالعه تأثیر بسیار زیادی بر میزان پیشرفت و یادگیری شما می گذارد. با اینکه بیشتر داوطلبان از اهمیت خلاصه برداری مطلع هستند اما روش های خلاصه برداری و شیوه های صحیح آن را نمی دانند. به همین دلیل در این مقاله تصمیم داریم  تا شما را با خلاصه نویسی،اهمیت آن و شیوه های صحیح این کار، آشنا کنیم.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   

دانش آموزانی که در هنگام مطالعه تنها به خواندن مطلب می پردازند، نسبت به دانش آموزانی که در هنگام مطالعه خلاصه برداری میکنند، دارای بازده کمتری هستند و به همین علت، دانش آموز به مرور،علاقه خود را نسبت به مطالبی که میخواند از دست داده و نمیتواند یه آن توجه کند؛در نتیجه، مطالب به صورت فعاالانه در ذهن وی پردازش نمی شود؛ به طور مثال، شما ناگهان متوجه می شوید که در صفحه 54 کتاب هستید، بی آنکه بدانید در همان صفحات گذشته، چه خوانده اید؛ انگار فقط آن ها را ورق زده اید؛ پس اگر هنگام مطالعه،خلاصه نویسی کنید، حاصل کار مفید تر از زمانی است که صرفا مطالب را می خوانید؛زیرا درزمان خلاصه نویسی،مغز شما،حالت فعالتری دارد و سبب می شود که توجهتان به مطالب بیشتر شود و احتمال آنکه مطالب را طوری پردازش کنید که معنای شخصی برایتان داشته باشد،افزایش می یابد.

برای شما داوطلبان عزیز کنکوری،و حتی دانش آموزانی که مشغول درس خواندن هستید،خلاصه نویسی به چهار دلیل پیشنهاد میشود: اول اینکه هنگام مطالعه در عمیق تر کردن یادگیری و دقیق خوانی مؤثر است. دوم آنکه حجم و زمان مرور کمتر شده و امکان مرورهای چندین باره به شکلی سریع فراهم می کند. سوم آنکه اگر خلاصه نویسی به شیوه ای صحیح انجام گیرد،به هنگام مرور، کارایی بهتر و مؤثرتری در مقایسه با مطلب اصلی خواهد داشت، و چهارم آنکه خلاصه نویسی،این امکان را فراهم می کند تا تمام مطالب و مباحث مرتبط با یک موضوع را که در کتاب درسی ، جزوه ، کتاب کمک آموزشی و هر منبع دیگری پراکنده است،در یک جا جمع آوری کرده، از پراکنده خوانی جلوگیری نموده و در وقت و زمان خود صرفه جویی کنید.

روش های مختلف خلاصه کردن

برای اینکه خلاصه نویسی کنید،تنها یک ابزار مجزا لازم دارید و آن هم دفترچه یادداشت است. برای یک خلاصه نویسی خوب، شما می باست تمام خلاصه های یک درس را در یک دفترچه یادداشت کنید و از خلاصه نویسی در برگه های پراکنده و بدون صحافی خودداری نمایید؛ زیرا با گذر زمان، حجم یادداشت ها افزایش خواهد یافت و ترتیب آن ها بهم خواهد  خورد و یافتن و مرتب کردن انها زمان و انرژی زیادی می طلبد و کاری خسته کننده خواهد بود. خلاصه نویسی، شامل فنون مختلف یادداشت برداری،حاشیه نویسی، خط کشی زیر جملات،دسته بندی و علامت گذاری می شود که که بسته به شرایط و نوع مطالعه، میتواند مختلف بوده و حتی برای یک درس، موارد متعددی را شامل شود.

1-علامت گذاری

بهترین فن مطالعه،درگیر شدن با مطلب یا به اصطلاح ،مطالعه فعال است.علامت گذاری،سریع ترین روش برای مطالعه فعال و البته نکات مهم را نیز مشخص می کند.زمانی که مطلبی را مطالعه می کنید، جایی که برایتان سوال باقی ماند  و مطالب را بطور کامل متوجه نمی شوید،از علامت سوال(؟) استفاده کنید و کنار آن مطلب علامت بزنید. هرجا که احساس نمودید مطالب، پرسش خیز بوده و در آن به نکته مهمی اشاره شده است، علامت تعجب(!) بگذارید و جایی که به یک کلمه یا عبارت کلیدی برخوردید، دور آن را خط بکشید و پاراگراف های مهم را با ستاره (*) مشخص کنید. به طورکلی، هنگام مطالعه استفاده از علامت گذاری،سرآغازخوبی برای مطالعه دقیق و فعال است. دقت داشته باشید که در استفاده از علامت ها و انتخاب جملاتی که خط کشی می شوند،زیاده روی نکنید؛چرا که در مطالعه های آتی حوصله تان سر می رود.

2-خط  کشیدن زیر مطالب مهم

یکی از شیوه های که در خلاصه نویسی به کار می رود،خط کشیدن زیر مطالب مهم است معمولا این روش در میان بیشتر دانش اموزان و داوطلبان از محبوبیت برخوردار است؛ زیرا هم راحت تر از یادداشت برداری و هم داوطلب احساس میکند که مطالب مهم را بدون کمترین تغییری خلاصه کرده است. برای خط کشیدن زیر مطالب مهم بهتر است که از خودکارها، مداد ها یا ماژیک های رنگی استفاده کنید؛مثلا مطلب بسیار مهم را با یک رنگ و مطالب کمتر مهم را با رنگ دیگر و مطالب هر فصل یا موضوع را نیز با رنگی خاص خط بکشید. این کار باعث می شود تا هم مطالب، بیشتری در ذهن شما باقی بماند و هم تنوع بیشتری داشته باشید و زود خسته نشوید. در خلاصه نویسی به روش خط کشیدن زیر مطالب، باید توجه داشته باشید که با وسواس اینکه ممکن است مطلبی از قلم بیفتد، زیر همه مطالب خط نکشید؛زیرا در غیر اینصورت،حاصل کار، صفحه ای پراز خط در زیر جملات می شود، نه یادگیری بیشتر.اگر شما در هر صفحه، زیر مطالب زیادی را خط بکشید احتمال کاهش یادگیری وجود دارد و نشانه آن است که این وسیله را جانشین توجه واقعی به مطلب و برگرداندن مطلب به زبان خود کرده اید. چیزی که هنگام انجام این کار باید مد نظر قرار دهید و زیر آن خط بکشید، اطلاعات مهم،مانند  نتیجه گیری های کلی،تعریف های کلیدی و جمله های اصلی که وظیفه آنها توضیح و تشریح نکات است،جملات کلیدی،نکات تستی و... است؛بدون اینکه به اندیشه اصلی مطلب خدشه ای وارد آید.

3- حاشیه نویسی

یکی از کارهای مهمی که در خلاصه نویسی می توانید انجام دهید این است که حاشیه نویسی کنید.حاشیه نویسی با هدف انتقال مجموعه ای از مطالب مهم و خلاصه شده از متنی است که شما مطالعه کرده اید. در حاشیه نویسی می توانید کلیدی ترین جمله هر پاراگراف را استخراج و به زبان خودتان در حاشیه کتاب یا جزوه یادداشت کنید. برای انجام این کار در پایان هر پاراگراف از خودتان بپرسید که این پاراگراف قصد داشت چه مطلبی را به من بیاموزد و آن را در یک جمله و با زبان خودتان،نه به صورت کتابی، بیان کرده و یادداشت نمایید؛به علاوه می توانید سوال،انتقاد،یا هر مطلب دیگری را که مربوط به همان موضوع است و در جای دیگری خوانده اید، حاشیه نویسی کنید،این فرآیند به تمرکز فکر،دقت،حفظ،یادگیری بهتر کمک می کند.

4- دسته بندی

یکی دیگر از روش های مهم خلاصه نویسی، دسته بندی است.به کارگیری این روش برای مباحثی مانند: تاریخ ادبیات  یا احادیث درس دین و زندگی که شامل دسته ها و طبقه بندی های مختلف است، بسیار مفید است.روش کار نیز به این صورت است که باید مطالب مختلفی را که میتوان در یک دسته قرار داد،یک جا نوشت و آنها را دسته بندی کرد؛به عنوان مثال، می شود شاعران را بر حسب قرن و یا احادیث را براساس اشخاص،دسته بندی نمود.

5-یادداشت برداری

اصلی ترین نوع خلاصه نویسی،یادداشت برداری است که می تواند کمک بسیار مؤثرتری به یادگیری طولانی مدت و همین طور، صرفه جویی دروقت شما نماید. یادداشت برداری،عبارتست از برداشت کلیدی ترین مفاهیم هرمطلب و ثبت آن در دفترچه ای جداگانه به شیوه ای خاص که در مرور کارهای آتیکارایی داشته باشد.هر برگه یادداشت برداری شده باید دارای دو ویژگی مهم باشد:اول اینکه باید خلاصه و کلیدی باشد؛یعنی  آنچه را که یادداشت می کنید باید حجمی بسیار کمتر از آنچه که در متن اصلی موجود است،داشته باشد. دومین ویژگی یادداشت برداری،تداعی گر بودن یادداشت هاست؛یعنی همه آنچه را که پاراگراف و متن قصد انتقال آن را داشت،به شما انتقال دهد و یادآوری نماید؛به بیان ساده؛پاراگراف و متن قصد انتقال آن را داشت به شما انتقال دهد و یادآوری نماید؛به بیان ساده یادداشت ها باید مفید،اما مختصر باشند.

ممکن است در ابتدا، شما در انجام هریک از این روش های خلاصه نویسی،با مشکل مواجه شوید،اما اگر بخواهید و اراده کنید که مطالعه خوبی برای کنکور داشته باشید، حتما می توانید بتدریج، مطالب را به بهترین شکل ممکن خلاصه برداری کنید،به خاطر داشته باشید که یک مطلب، بسته به اهمیت و تستی بودن آن، می تواند همه اشکالیا یک شکل خلاصه نویسی شود.

در خلاصه نویسی، نکات زیر را باید رعایت کنید تا در وقت خود صرفه جویی کرده و از زحمت خودتان هم بهترین نتیجه را بگیرید:

1-یکی از راه های کارا کردن یادداشت ها به هنگام  ثبت کلمات مهم،به کار نگرفتن کلمات اضافی است.در خلاصه نویسی، هرقدر اطلاعاتی با کلمات کمتر و عبارت های کوتاه تر نقل شود، کارایی آن بالاتر است؛ بنابراین، هنگامی که اطلاعات نسبتا زیادی را در چند کلمه خلاصه می کنیم،یادداشت های شما کارا هستند. در یادداشت ها باید هدفتان این باشد که حتی الامکان مطالب مختلف اعم از درس معلم، کتاب و جزوه را در جمله های کوتاه ومفید بگنجانید. این کار سبب می شود که توجه شما صرفا به اطلاعات مهم متمرکز شود. باید از این گونه جمله ها، یعنی از جمله هایی که کلی ترین و محوری ترین اطلاعات را در بردارند، یادداشت برداریدو به جمله هایی که از لحاظ اهمیت ساختاری،ضعیف و حاوی اطلاعات جزئی ترند،توجه چندانی نکنید.

2- در خلاصه نویسی، ابتدا باید کلیات موضوع مورد توجه قرار گیرد و موضوعات به صورت نمودار درختی رسم شود و سپس به جزئیات پرداخته شود،در خلاصه نویسی باید دقت کرد که معمولا ایده و نکته اصلی در دو جمله اول پاراگراف بیان شود و بقیه پاراگراف،شامل توضیحات این مطلب باشد؛اما این بدان معنی نیستکه بقیه متن،مهم نیست،بلکه در ادامه متن باید به کلمات کلیدی مانند: نخستین ، مهم ترین عامل ، بیشترین تاثیر ، نکته اساسی ، در نتیجه و مثبت یا منفی بودن افعال توجه کرد.

3-یکی از کارهایی که می توانید در خلاصه نویسی انجام دهید،این است که طرز ارتباط مو ضوعات اصلی و فرعی را به کمک نمودار درختی نمایش دهید تا به درک بهتر مطالب کمک کند.

4-درهنگام مطالعه مباحث درسی،ابتدا به کشیدن خط در زیر مطالب اصلی،مهم و با اهمیت بپردازید و سپس خلاصه نویسی کنید،زیرا انجام دو فعالیت مجزا،یادگیری و خلاصه نویسی در یک زمان واحد،باعث ایجاد اخلال و عدم تمرکز در انجام هردو عمل میشود.

5-خلاصه نویسی شما،چنانچه شامل خلاصه مباحث درسی، نکات مهم در کتاب درسی و جزوات یا تست های غلط و (نزده) شما در آزمون ها و مجموعه های تست باشد، دارای ارزش درسی بالاست و الزاما نباید فقط از داخل کتاب یا جزوه شما جمع آوری شود.

6-هنگام مطالعه مطالب خلاصه نویسی،که حاوی خطوط اصلی و پیامد های مهم است،به کم اهمیتی،مطالبی پی می بریم که در زمان خلاصه نویسی،مهم جلوه کرده اند یا به علت گذشت زمان و مرور مطلب،اهمیت اولیه را ندارند؛پس این نکات را حذف کنید.

7-در خلاصه نویسی،به انتخاب سبکی مناسب متن خلاصه شده،رعایت یکنواختی افعال از لحاظ زمان،توجه به حجم مطالب و عدم تصرف در پیام ها و محتوای متن اصلی،توجه کنید.خلاصه درس های فرمولی و قاعده دار مانند: درس های شاخه ریاضیات، فیزیک، شیمی، منطق، گرامرانگلیسی، قواعد عربی،دستور زبان فارسی و آیین نگارش، اقتصاد و آرایه های ادبی، از طریق یادداشت فرمول ها و قواعد،رسم نمودار های لازم طبقه بندی دقیق و اجزای هر مبحث فراهم می آید و لازم است به منظور تسلط و یادآوری در مرور مباحث خلاصه نویسی شده،برای هر مورد مثالی اورده شود.

8- چون اغلب قواعد، گاهی بوسیله موارد استثنایی و تبصره ها نقض می شود، این نکات خلاف قاعده نیز باید یادداشت و آموخته شود.درواقع،اهمیت استثناها از قواعد خیلی بیشتر است و عموما،سوالات مهم و اساسی کنکور از میان این مطالب استخراج می شود.در درس های هم گروه ریاضیات، توجه به این نکته ضرورت دارد که بدانیم توانایی حل مسائل با توانایی تست زنی خیلی تفاوت دارد، و مورد دوم، بسیار دشوارتر و مستلزم تمرین و تکرار فراوان است.

9-در خلاصه نویسی درس های تشریحی و حفظ کردنی از قبیل: معارف اسلامی،تاریخ،جغرافیا،تاریخ ادبیات،جامعه شناسی،علوم اجتماعی،روان شناسی،فلسفه،زیست شناسی،زمین شناسی،ادبیات و شیمی(بخش های تعریفی و تشریحی) میبایست کل هر فصل یا گفتار را بخوانید و مطالب اساسی و مهم را به شکلی برجسته مشخص سازید و آنگاه نکات مشخص شده را در یک دفتر جداگانه یادداشت کنید.

10-خط کشیدن زیر جمله ها و یادداشت برداری از خواندن تنها و خلاصه نویسی از جملات خط کشی شده،موثرتر است،پس باید به هنر خلاصه نویسی مجهز بود تا از زمان و نیز امکانات،بیشترین استفاده را کرد.

11-برخی از داوطلبان گمان میکنند که خلاصه نویسی،باعث گرفتن وقت مطالعاتی انها میشود و نسبت به وقتی که برای صرفه جویی در زمان،تسهیل از برخورداری از محتویات مهم کتب و جزوات در حجم کم،ایجاد انگیزه در دانش آموزان برای مطالعه،کمک به در خاطر سپردن مطالب و از یاد نرفتن آنها و کمک تمرکز فکر هنگام خواندن کتاب و جزوه است.

12- تاریخ یادداشت برداری را در گوشه برگه یادداشت نمایید تا در زمان های خاص مرور سردرگم نشوید.

13-به خاطر داشته باشید که در برنامه ریزی خود،زمان هایی را باید به مرور اختصاص دهید و در این زمان های مرور،به جای مطالعه دوباره کتاب یا جزوه،خلاصه هایی را که برداشته اید،مطالعه کنید.

14- در هربار مرور خلاصه ها،نسبت به مرورهای قبل می توانید بخشی از خلاصه ها را که بطور کامل یاد گرفته اید،حذف کنید تا در وقتتان صرفه جویی شود.